Rozwój rynku telefonów komórkowych i innych urządzeń mobilnych przekłada się na rosnącą wygodę płacenia za usługi czy towary. Płatności bezgotówkowe są już standardem w większości krajów Unii. W dużej mierze chodzi o transakcje mobilne, które mogą być wykonane przez każdego użytkownika smartfona, mającego dostęp do aplikacji mobilnej banku lub innej instytucji finansowej. W 2022 roku już połowa globalnych transakcji w e-commerce była wykonywana za pośrednictwem portfeli mobilnych, jak pokazuje Statista. Czym płacą klienci w Polsce i krajach Europy, i dlaczego?

W tym roku ponad połowa klientów korzystających z zakupów w sieci stwierdziła w badaniu Statisty, że najważniejszą dla nich innowacją, którą chcieliby zobaczyć w handlu online, są bezproblemowe i praktycznie natychmiastowe płatności. Sprzedawcy dostrzegają ten popyt i chętnie udostępniają użytkownikom możliwość płacenia przy wykorzystaniu urządzenia mobilnego.

Rodzaje płatności mobilnych

Rozmawiając o płatnościach mobilnych, w dyskusji zazwyczaj wyróżnia się kilka kluczowych kategorii.

  • Mobilne portfele (m-wallets). To transakcje wykonywane za pośrednictwem cyfrowych portfeli takich jak Google Pay, Apple Pay, Samsung Pay, Garmin Pay czy Xiaomi Pay, które są dostępne na urządzeniach mobilnych. Do takich portfeli można podłączyć kartę płatniczą, z której pobierane są pieniądze przy dokonywaniu płatności. 
  • Płatności mobilne w e-commerce (m-commerce). Wszystkie płatności w handlu online dokonywane za pośrednictwem urządzeń mobilnych. Mobilny kanał sprzedaży określany jest nazwą m-commerce, od „mobile e-commerce”.
  • Mobilne przelewy (P2P). Przekazywanie środków do drugiej osoby w aplikacjach mobilnych, np. przelew BLIK na telefon czy poprzez Revolut.
  • Płatności SMS. Wiadomości SMS to jeden z najstarszych sposobów na płacenie, szczególnie popularny we wczesnych latach rozwoju telefonów komórkowych. Chociaż teraz nie są tak często używane, to wciąż zdarza się możliwość opłacenia czegoś za pośrednictwem SMS. Niektórzy operatorzy umożliwiają doliczenie takiej transakcji do rachunku za kartę czy abonament, np. T-Mobile. Płatności tzw. Premium SMS są też wykorzystywane np. do kupna przedmiotu w grze lub oddania głosu w konkursie.
  • Płatności mobilne w sklepie stacjonarnym. Każda płatność, która jest wykonywana w fizycznym sklepie za pośrednictwem urządzenia mobilnego. Tego rodzaju transakcje mobilne często są zbliżeniowe.

Jak widać, mobilne płatności mają wiele oblicz, a poszczególne kategorie często zazębiają się ze sobą. Przykładowo, portfelem Apple Pay można zapłacić z poziomu laptopa, a do zrobienia zakupu na mobilnej wersji strony można użyć dowolnej karty płatniczej. Przeglądając badania rynkowe, możemy też dostrzec, że często bierze się pod uwagę tylko płatności smartfonem, chociaż telefon nie jest jedynym urządzeniem mobilnym, które umożliwia opłacanie transakcji. W efekcie pojęcie „płatności mobilne” może mieć wiele różnych znaczeń, chociaż wszystkie je łączy jeden fakt: że są one dokonywane za pośrednictwem urządzenia mobilnego – telefonu, tabletu, a czasami nawet smartwatcha.

Płatności mobilne w Polsce

Pierwsze płatności mobilne na polskim rynku pojawiły się w 1997 roku, jak informuje czasopismo Bank.pl. Wówczas marka Coca-Cola uruchomiła automaty, w których klient mógł kupić napój i opłacić go SMS-em. Ich rozwój przyśpieszył jednak wraz z rozwojem smartfonów. Mobilne płatności w Polsce przeszły przez kilka etapów, związanych m.in. z użyciem technologii NFC, IrDA czy naklejek na smartfonie. Dzisiaj większość telefonów na rynku oferuje płatności mobilne, co przekłada się na ich wykorzystanie – z danych firmy Visa wynika, że już 65 proc. osób w Polsce zamawia towary czy usługi za pośrednictwem smartfonu, a 71 proc. płaci za nie w ten sam sposób. Z kolei w stacjonarnych terminalach płatniczych już 13 proc. transakcji odbywa się za pomocą smartfonów lub smartwatchy, jak wynika z danych zebranych przez Cashless.pl.

Badanie Visa Mobile Payments Study 2022 podpowiada, że konsumenci w Polsce płacą smartfonami w sklepach stacjonarnych ze względu na szybkość, wygodę i bezpieczeństwo tego rozwiązania. W efekcie w zeszłym roku aż 6 milionów Polaków deklarowało, że za zakupy podczas Black Friday zapłacą telefonem komórkowym. Sprzedawcy są na to doskonale przygotowani. Wszystkie terminale w Polsce obsługują płatności zbliżeniowe, co w Europie nie jest jeszcze ogólnym standardem.

Płatności mobilne zbliżeniowe również w branży kurierskiej

Rosnąca popularność płatności mobilnych połączona z ich bezpieczeństwem sprawia, że coraz więcej sektorów próbuje dostosować się do potrzeb konsumentów. Przykładem jest branża kurierska, w której pracownicy często muszą pobrać opłatę od klienta, np. w ramach płatności za pobraniem lub z racji nałożonego cła. Kiedyś ten proces odbywał się z wykorzystaniem gotówki, co było problematyczne zarówno dla klientów, jak i kurierów. Problemy ze znalezieniem dokładnie odliczonej kwoty czy wydaniem reszty czy konieczność przewożenia wielkich sum pieniędzy w gotówce wydłużała czas pracy i narażała na dodatkowe niebezpieczeństwa. Teraz jednak w celu dokonania płatności można sięgnąć po smartfona, ponieważ każdy kurier ma dostęp do terminala płatniczego. Klienci z tego skwapliwie korzystają. Przykładowo, w I półroczu 2023 roku aż o 90 proc. w porównaniu z I półroczem 2022 roku wzrosła liczba płatności BLIK-iem w Poczcie Polskiej, zarówno u kurierów, jak i w placówkach.

Płatność prosto na telefon. InPost Pay debiutuje

To jednak nie jest ostatnie słowo branży. InPost niedawno wprowadził na rynek usługę InPost Pay, która umożliwia opłacenie zakupu w sklepie internetowym bez konieczności rejestrowania konta czy podawania jakichkolwiek danych. Wybranie tej metody płatności skutkuje przesłaniem zamówienia do aplikacji InPost Mobile, w której możemy opłacić transakcję i śledzić paczkę. To może jeszcze bardziej uprościć proces kupowania w sieci, szczególnie mając świadomość, że im więcej pól do wypełnienia i danych do podania, tym częściej konsumenci rezygnują z transakcji.

Płatności mobilne w Europie

W Europie Środkowo-Wschodniej również obserwujemy rosnącą popularność płatności mobilnych. Jak wynika z badania Visa Mobile Payments Study 2022, które wzięło pod lupę osiem krajów naszego regionu, najczęściej smartfonem płaci się w Rumunii. Aż 8 na 10 mieszkańców tego kraju używa urządzeń mobilnych do kupowania i płacenia w sieci. W innych krajach regionu, takich jak Czechy, Chorwacja, Słowacja czy Bułgaria to ok. 7 na 10.

Z kolei w innych regionach Europy sytuacja zależy od kraju. Jak podaje portal E-commerce News, we Francji cyfrowe portfele takie jak PayPal, Lydia czy Amazon Pay są używane przede wszystkim w m-commerce. We Włoszech klienci najczęściej płacą kartami i cyfrowymi portfelami. W Finlandii przelewy, karty płatnicze i portfele mobilne są używane równorzędnie. PPRO podaje, że w Niemczech 4 na 10 mieszkańców kupuje za pośrednictwem smartfona, co implikuje również użycie płatności mobilnych. Jedno nie ulega jednak wątpliwości – płatności mobilne zaczną pozyskiwać coraz większą część rynku, to tylko kwestia czasu i rozwoju technologicznego.